طراوت روح با گفتار حکمت آمیز
یادداشت: احمد شه گلی
1- اطلاعات و علومی که انسان یاد میگیرید به منزله غذای روح است. همانگونه که بدن انسان با برخی از خوردنیها نشاط پیدا میکند، روح نیز با برخی از امور نشاط و طراوت می یابد. همانگونه که بدن از برخی خوردنیها کسل و بیمار میشود، روح انسان نیز از یادگیری برخی از علوم و اطلاعات، ملال و خسته می شود. اگر هر غذایی را نباید بخوریم، هر اطلاعاتی نیز نباید وارد ذهن کنیم. اگر لازم است انسان به غذای خود بنگرد و متناسب با نیاز و وضعیت بدن ، برنامه غذایی خود را تنظیم کند، انسان باید علم و اطلاعات را به حسب نیاز ، درجه اهمیت و سطح خود گزینش کند. اگر برخی غذاها برای بدن ضروری و لازم هستند برخی از علوم نیز برای روح ضروری و لازم هستند. یکی از اموری که سبب نشاط روحی انسان میشود، گفتارهای حکیمانه است. گفتار حکیمانه سبب نشاط روح، قوت قلب و ابتهاج انسان میشود. همان گونه که گفتارها و اطلاعات بیهوده، روح را خسته و دلمرده میکند. «آن ارزي كه مي‌ورزي»
2- انسان در جامعه مدرن ذهن و ضمیر خود را به انواع اطلاعات بیهوده و مطالب غیرمفید انباشته کرده است. امروزه «بیهوده گرایی» به واسطه فضای مجازی و رسانه؛ به یک پدیده شایع تبدیل شده و این موضوع آسیبهای روانی و رفتاری زیادی را برای انسان مدرن به وجود آورده است. انس با این امور روح انسان را از بلند نظری و نکته سنجی و فهم واقعیت ها، دور می کند، و در عمل نیز انسان را به انجام افعال بیهوده و نابجا وادار می کند. گفتار بیهوده، کردار بیهوده را به دنبال می آورد. از همین جا میتوان ریشه برخی از بیماری های شایع عصر جدید مانند احساس پوچی، بی معنایی، ملالت و بی حوصلگی و بحران تمرکز را ردیابی کرد.
3- شایسته است روانشناسان و محققان علوم تربیتی از این منظر نسبت نوع اطلاعات از جهت بیهوده بودن یا نبودن با روان انسان را به عنوان ظرف این دادهها، مورد بررسی قرار دهند و پیوند بین برخی از اوصاف انسانی ناشی از این امور را تحقیق کنند.
4- صاحبان مشاغل، حرفهها و دانشها میتوانند با اجرای یک برنامه مستمر، به مطالعه گفتارهای حکمت آمیز بپردازند و آن را به مثابه غذای روح بکار گیرند. آنگونه که بدن به غذا نیاز دارد روح نیز به گفتارهای نیکو و حکیمانه نیاز دارد. این موضوع به عنوان یک برنامه تربیتی می تواند از بچه ها در دوران بچگی شروع شود.
5- آیات قرآن کریم، احادیث و روایات، اشعار زیبا، موعظه ها و پندها، لطائف الحکم، قصص و داستان های پند آموز، جملات قصار حکما و علمای اهل علم و عمل، نمونه هایی از گفتارهای حکیمانه هستند که در نشاط و بهجت روح آثار نیکویی دارد.
6- اطلاعات بی فایده، علوم غیر نافع، اخبار نامربوط و غیرمفید، داستان های صرفا تخیلی، فیلم های غیرآموزنده، اشعار بی معنا نمونه هایی از مطالبی است که انس مستمر با آنها، آسیب های ذهنی، روانی و رفتاری برای انسان ایجاد می کند.
7- بیان فوق توضیحی از روایت گرانبها از امیر المومنین (علیه السلام) است:
«إِنَّ هَذِهِ الْقُلُوبَ تَمَلُّ کَمَا تَمَلُّ الاْبْدَانُ، فَابْتَغُوا لَهَا طَرَائِفَ الْحِکْمَةِ.»
این دل ها همانند بدنها، خسته و افسرده مى شوند. براى رفع ملالت و افسردگى آنها سخنان حکمت آمیز، زیبا و ظریف انتخاب کنید.
