ویژگی های بدن مادی و مثالی

ویژگی های بدن مادی و مثالی

بدن مادی و مثالی دو بدن در عرض یکدیگر که نفس هم‌‍زمان به آن‌دو تعلق بگیرد نیستند. بلکه بدون وجود رابطه علی، بین آن‌دو رابطه‌ای طولی برقرار است. بدن مادی مربو به نشئه مادی و بدن مثالی مربوط به نشئه مثالی است. احکام این‌دو محکوم احکام نشئات و موطن آنهاست. بدن مادی در فلسفه حکمت متعالیه دارای خصوصیات زیر است:

1. دارای تغییر عرضی و جوهری است.
2. دارای قوه و استعداد و امتداد و لوازم آن‌دو است.
3. واجد وزن، شکل و اندازه است.
4. دارای روح بخاری است.
5. حدوث و بقای آن مشروط به علل فاعلی و قابلی است.
6. دارای زمان و مکان است.
7. خارج از حقیقت انسان است.
8. ارتباط بدن مادی با نفس کمتر از بدن مثالی است.
9. تعدد مادی آن ممکن نیست.
10. تداخل بدن در اجسام مادی ممکن نیست.

براین‌اساس، بین بدن مادی و مثالی تفاوت‌های زیر وجود دارد:

• بدن مثالی جنبه ثابت و زوال‌ناپذیر بدن انسان است و با مرگ از بین نمی‌رود. اما بدن عنصری جزء غیر اصیل و غیر حقیقی انسان است و با مرگ از بین می‌رود (ملاصدرا ، 1382،ص16، سبزواری، 1379، ج‏5، ص273).
• حس و حیات در بدن مادی عارضی و از ناحیه روح است. درحالی‌که در بدن مثالی، ذاتی آن است (صدرالدین شیرازی، 1981م، ج9، ص271).
• بدن مادی جسم متکاثف، مرکب از عناصر متضاد و بدن مثالی جسم لطیف، شفاف و فاقد عناصر متضاد است (همان، ص18- 19).
• نفس علت و فاعل بدن مثالی است. درحالی‌که بدن مادی در اثر حدوث قابلیت‌های مادی، نفس به آن تعلق می‌گیرد و بدن قابل و نفس مقبول است (همان، ص18-19).
• بر اساس قاعده شیئیت، شیء به‌صورت آن است نه به ماده. بدن اخروی همان بدن دنیوی، با تفاوت در نقص و کمال است (حسن‌زاده، 1385، ص726).
• مبدأ شکل‌گیری بدن مادی عناصر متضاد و مختلف است. درحالی‌که بدن مثالی در اثر هیئات و ملکات نفسانی به‌وجود می‌آید (صدرالدین شیرازی، 1981م، ج9، ص18- 19).
• بدن مادی بر خلاف بدن مثالی، دارای قوه، استعداد و لوازم آن است (همان، ص18- 19).
• شکل‌گیری بدن دنیوی مسبوق و مشروط به وجود استعداد و عوارض و شرایط مادی است. اما بدن اخروی نیاز به قوه، استعداد و قابلیت‌های مادی ندارد، بلکه وجود آن به انشاء نفس ناطقه بر اساس اخلاق و ملکات مکتسبه است (همان، ص225).